26 Eylül 2024
“İklim krizi nedeniyle sular altında kalmış bir şehir... Olduğu gibi karanlığa gömülmüş binalar, yollarda bırakılmış arabalar, artık bir şey ifade etmeyen reklam panoları, kesilmiş ağaçlar, iş makineleriyle bir yandan hüzünlü bir ıssızlık, bir yandan sular çekilse yaşam sanki kaldığı yerden devam ediverecekmiş gibi bir his… Masmavi sayfalarda (kentte) ağır ağır yüzen balıklar, balinalar arasında yürüyen bir adam…”
Bazen bir kitabı okursunuz, çok etkilenirsiniz, aklınızdan tonla düşünce geçer ama söze dökmek kolay olmaz, önce iyice bir sindirmeniz gerekir okuduğunuzu. Sonra gelir cümleler…
Bir resimli kitabı okuduğunuzda ne söyleyebilirsiniz? Meselesini görsel bir dille anlatan bir kitabın geçtim estetik güzelliğini, başarılı ifade derinliğini nasıl söze dökebilirsiniz? “Mutlaka oku,” dersiniz belki en iyisi, “çok iyi kitap!”
İşte bu “mutlaka oku”luk resimli kitaplar bir bütün olarak zaten bir cazibe unsuruyken, bazen öyle önemli, öyle ciddi, öyle öncelikli konulara dikkat çekmeyi, üzerine düşündürmeyi de o kadar iyi beceriyorlar ki, “mutlaka oku”nun altını koyu koyu çizmek de gerekiyor.
Tahmin ettiğiniz gibi, elimde böyle bir kitap var. Çinli illüstratör Egretllu’nun ödüllü Başka Bir Yerde kitabı. Meav Yayıncılık tarafından yayınlanan kitabın meselesi derin; iklim krizi. Hedef kitlesi 6 yaş üstü çocuklar ve aslında 6 yaş üstü herkes.
İklim krizi nedeniyle sular altında kalmış bir şehir... Olduğu gibi karanlığa gömülmüş binalar, yollarda bırakılmış arabalar, artık bir şey ifade etmeyen reklam panoları, kesilmiş ağaçlar, iş makineleriyle bir yandan hüzünlü bir ıssızlık, bir yandan sular çekilse yaşam sanki kaldığı yerden devam ediverecekmiş gibi bir his… Masmavi sayfalarda (kentte) ağır ağır yüzen balıklar, balinalar arasında yürüyen bir adam… Ve aralarda aydınlık sayfalarda başka bir yerlerde bir köpeğin sahibiyle konuşmaları (mı?), anıları (mı?)…
Olası bir hikâye mi, bilimkurgu mu anlatılan? Düşününce ikisi de mümkün.
Egretllu genç bir sanatçı. İklim krizinin etkilerini gözlemleyen, belli ki buna kafa yoran, minimalist yaşayan biri. Kitabı da minimalist gibi görünse de, etkisi oldukça büyük. Çocuklar için ilk başta masmavi bir hayal şehri görünen, ama detayları fark ettikçe sorular sorduracak, “neden”lerin ardı arkası kesilmeyecek bir anlatı aslında. Köpek de bu sorulardan nasibini alacak elbette – onun bambaşka bir bağlamı var olaylarla ve bu kısmı sürpriz olsun. Sorulara yanıt verecekler de büyükler her zamanki gibi. “Neden ağaçlar kesilmiş?” sorusuna benim verecek mantıklı bir yanıtım yok açıkçası. Öte yandan bir çocuğun sorusunu yanıtsız bırakmak da doğru değil, öyle değil mi? İşte düşünüp taşınıp vereceğimiz yanıtlar bizi sanatçının kaygılarına yaklaştırıyor, meseleye dahil etmeye başlıyor. Asıl soru ise, meseleye dahil olmaya hazır mıyız?
Bu tür kitaplar ebeveynleri ürkütüyor biraz. Küçücük bir çocuğu bu kadar kocaman gerçeklerle yüzleştirmeyi istemiyorlar, hemen koruyucu kalkanları giriyor devreye. Öte yandan bu tür kitaplar hazırlıyor hayata çocukları ve aslında ebeveynleri. İklim krizini yaşıyoruz madem, cesur olmalı ve elimizi taşın altına koymalıyız bir yandan. Başka Bir Yerde çocukla birlikte düşünmeye davet ediyor ebeveynleri ve siz farkına varmadan elinizi taşın altına doğru ittiriyor sanki. Öyle bir etkisi var. Tabii daveti kabul ederseniz…