"Türkiye’de de çok sayıda kişinin ölümüne yol açan '1918 İspanyol gribi', o yıllara tanıklık eden yazarların yapıtlarında da yer alır. Hüseyin Rahmi Gürpınar, Refik Halid Karay, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Cahit Uçuk ve Nâzım Hikmet o salgına tanık olan yazarlardan birkaçıdır. İşte, onların tanıklıklarıyla İspanyol gribi..."
"İspanyol gribinin spor organizasyonlarınca 'karşılanma' biçimi, bugünden bakınca pervasızca görünüyor. Üstelik spor asla bugünkü kadar 'endüstrileşmemişken', büyük paralar dönmüyorken, salgını hiçe sayıp 'maç etmekten' geri kalmamaya çabalamışlar. Muhakkak ki, delice bir tutku var işin içinde."
"Zemin seviyesinden kameraya alınan bezgin bir maçın oynak görüntüsüne dalıp giden temiz futbolsever ilgisini (bazı bahisçide bile bulaşığı olabilir), dünya merakının bir tezahürü sayamaz mıyız? Veya, en berbat şartlar altında bile gönlünü hoş tutma gayretinin bir tezahürü?"
"Kordon (izolasyon) usulü özel yaşamı kısıtlıyor, işlerine gidemeyenler geçim sıkıntısı çekiyordu. Ahali Sultan II. Abdülhamid’in emriyle uygulanan tedbirlere, yalan haberler, dedikodular ve söylentilerle direniyordu. Salgın başladıktan sonra alınan her önleme bir kulp takılıp çeşitli söylentiler çıkarılıyordu..."
"Edebiyatta salgının ne işe yaradığını anlamak için, salgın zamanında edebiyatın ne işe yaradığını da düşünmemiz gerekir. Ve işte şimdi bu şansı yakaladığımız nadir zamanlardan birinden geçiyoruz. Edebiyatta salgın, bize olağan ve sıradan olanın olağanüstülüğünü gösterirken, salgında edebiyat sıradan olanın kıymetini hatırlatıyor. "
Şu yaşadığımız salgını bir gün unutacağınız aklınıza gelir mi? Hafıza-i beşer nisyan ile malûldür, yani insan belleğinin eksiği unutmaktır, derler. Bu doğru olabilir, bir gün bu salgını unutabiliriz... Yoksa bu bir eksiklik değil de bir meziyet mi? Ancak unutkanlık ve kayıtsızlığa sığınarak mı becerebiliyoruz hayatla savaşmayı?
"Perec'in düşkün olduğu gündelik detaylar üzerinden gider anlatı. Öyle yıldızlar altında büyük varlık böbürlenmeleri falan yoktur. Uyuyan Adam çatı katındaki odasında yatağına, duvardaki çatlaklara, kahve fincanının kenarındaki izlere, içeri giren güneşin oluşturduğu şekillere, penceresinden görünen çatıların desenlerine, yan odadan gelen seslere, kayalara, ağaçlara dikkat kesilir."
“Hapishane, fabrika, hastane ve okul dışında, Michel Foucault’nun disiplin ve gözetleme aracılığıyla iktidarın içselleştirilmesine dair verdiği örneklere; yeni tip ‘ev’i de ekleyebiliriz gönül rahatlığıyla: Kapalı girişleri, yüksek duvarları, çitleri, güvenlik kameraları, giriş kartları, özel güvenlik personelleri, parmak izi okuyan asansörleri ve öteki “seçkin olmayanlara” kapalı alanlarıyla…”
"Ev, hem zamanı hem kişisel tarihimizi yoğurur duvarlarında. Hangi halının altında neyle karşılaşacağımız belli değildir çoğu zaman. Ama bu hal, daha çok, bizim evle ilişkimizde saklıdır."
"Eintracht Frankfurt’un Avusturyalı orta saha oyuncusu Stefan Ilsanker’in Kicker’e verdiği mülakatta söylediklerinin altını çizdim. 'Çok kazanıyoruz, muhtemelen haddinden fazla kazanıyoruz,' demiş açık yüreklilikle. Peşinden, 'birilerinin haddinden fazla kazanmasının,' neden başka alanlarda da sorgulanmadığını sormuş. Bravo! Buyurun, 'Futbol sadece futbol değildir'i işte buradan yakalım!"
"Pandeminin yüzleşme aynasını yüzümüze tuttuğu bu günler –evde kalabilenler için– kendimizle, korkularımızla baş etmeye çalıştığımız, sınırlarımızı gördüğümüz zamanlar. Dışarıda olmak durumunda kalanlar içinse aynaya yansıyanlar, baş etmek durumunda kaldıkları şeyler çok daha katmanlı ve ürkütücü."
"Yaşlılar sisteme yük mü? Bu çizgi romanların sorduğu soru bu değil. Daha çok şu: İşimize gelince uygar, işimize gelmeyince vahşi miyiz?”
“Karantina süreci online platformlarda muazzam bir hareketlilik yarattı. Pandeminin sanat ortamına farklı etkileri var: Çevrimiçi olma, dijital tecrübeler, görsel kirlilik… Ama pandeminin yarattığı şok ve ardıl dalgalanmalar bence ‘eski normal’ arayışının yansıması olan ‘çevrimiçine sığınma’ ve sosyal medyaya saklanma eğilimini tetikledi.”
“Evlenip bekâr kalsam, çalışmadan zengin olsam…” Yaşadığımız salgın konusunda genç kuşağın da söyleyecekleri var. Lise üçüncü sınıf öğrencisi Zeynep Berru Köksal, pandemiye küresel iklim krizi üzerinden bakmayı deniyor, mimar olmak istediği için de biraz şehircilik perspektifinden…
"Çok sevdiğim, bu kasvetli günlerde ufkumu (yahut hiç olmazsa duvarlarımı!) aydınlatan hat san’atı ile veba arasındaki ilişkinin ilginç ve iç açıcı bir konu olacağı kanaatindeyim. Nasıl bir ilişki mi? Vebaya karşı duâların (tâun duâsı) san’atlı bir şekilde yazıldığı hat eserlerinden bahsedeceğim kısaca."
“Yaşadığımız salgın günlerinin yarattığı haklı endişeye ve oluşturduğu gerilime bakınca, Poe’nun bazen ana karakter olarak, bazen de anlatacağı hikâyeye grotesk bir fon olarak kaleme aldığı salgın hastalıkların peşine düşmek kaçınılmaz görünüyor.”
“COVID-19 günlerinde, en azından başlangıçta, bolca gürültü vardı; bilgi kirliliği. Çinlilere yönelen ırkçılık ve yorumunu analistlere bırakmamız gereken hayret verici bir tuvalet kâğıdı ihtiyacı vardı. Sorular vardı ama yanıtlar henüz yoktu. Sosyal medyada dolaşan tavsiyeler ve tecrübe anlatıları vardı ama korkular, kaygılar ve hezeyanlar daha çok yalnızlıkta, sessizlikte büyüyordu.”
"Felaketin 'yeniden başlamak için bir şans' doğurması kaçınılmaz mıdır? Zorlukların üstesinden gelmeyi başaran, insanlığı kurtaran ve yeni bir dünya kurmaya hazırlanan kahramanların daha eşit ve daha adil bir düzen kuracaklarından nasıl emin olabiliriz?"
COVID-19 salgını yüzünden eve mahkûm olup tarih okumak isteyenlere tavsiyeler… Nuray Mert her biri sıkıcı ve uzun olmakla beraber okunması elzem kitaplara değiniyor. ‘Ulu Hakan’dan, ‘Tek Adam’a, Rıza Nur’dan Mete Tunçay’a…
"Birlik, beraberlik, kolonya ve sabuna her zamankinden daha çok ihtiyaç duyduğumuz şu günlerde pijamalı bir apokalips provası yaparken virüs, pandemi ve apokalips konulu filmlere şöyle bir dönüp bakmak istedim."
"Her birimizin kader iplerinin bir diğerimizin ellerine sıkı sıkıya bağlı olduğunu ilk kez hissediyoruz, yaşıyoruz. Bu derece boğucu bir duyguyu hiç deneyimlememiştik. Aslında işlerin hep böyle yürüdüğünü görmemiz için bu denli açık bir deneyime ihtiyacımız varmış anlaşılan – mış demek için henüz erken belki, pek duruma aydığımız söylenemez."
"Bölge Bir’in anlattığı, insanlığın kurtuluş mücadelesinden ziyade sıradan insanların insanlığın sonu fikriyle ve zombileşme riskiyle nasıl başa çıktıklarının hikâyesi."
"Bu küresel-biyolojik salgın karşısında ne yapacağımızı, ne yazacağımızı, nereden başlayacağımızı şaşırmış durumdayız. Yeni bir dönem bu ve daha önceki salgın anlatılarına sığmayan bir şeyler var burada."
"Tüm dünya, aynı eve tıkıldık şimdi. Bu evde anlatılan masallar artık Daron Mouradian’ın Doğu’nun ve Batı’nın, dinlerin ve mitolojinin tüm kahramanlarını buluşturduğu, arşı alemde anlatılan tüm masalları birleştirdiği tabloları gibi olmalı. Tüm tarih, kültür birleşti, sınırlar, her zamankinden muğlak şimdi."
"Sınırları, karantinaları, alınan tedbirleri kolayca geçen (ve aslında) çoğunluğun yakalanmak için can attığı ve yakalandıktan sonra büyük bir arzuyla diğerine bulaştırmak istediği esas büyük salgın: Savaş."
Gönüllü karantina günlerinde eve kapanmışken, hem yaptığı seyahatler hem de seyahatin kendisi hakkında düşüneduran Osman Tümay, eskiden uzak diyarlarda gezer ya da İstanbul sokaklarında gezinirken çekmiş olduğu fotoğraflar eşliğinde, edebiyatın içinde, seyahatnamelerin arasında dolaşıyor…
"COVID-19’la mücadele günlerinde, sanırım bir şeyle daha mücadele içindeyiz. Gerçeklik algısı diye tanımlanabilecek bu diğer mücadele, en az ilkiyle yapılan kadar çetin geçiyor. Çünkü bastığımız zemin oynamaya başladığında, yani gerçeklik algısı sarsıldığında insan hemen rasyonalizasyon peşine düşüyor."
